Samenwerking en competitie bij serious games

Als wij een vraag krijgen voor een serious game gaat die vaak gepaard met een voorwaarde: ‘we willen geen heftige onderlinge strijd in het team’. Dat is begrijpelijk. Serious games worden vaak ingezet om te werken aan ‘iets’ met het team. Je wilt dat de dynamiek in de game maakt dat het team er beter uitkomt in plaats van dat er nieuwe problemen ontstaan. Vooral als je zoekt naar ‘verbinding tussen collega’s’, wil je voorzichtig zijn met keiharde competitie. Bij de voorwaarde ‘geen onderlinge strijd’ zetten we vaak een coöperatieve game met competitie- elementen in. 

Heb je onlangs een potje geschaakt of getennist? Dan zat je in een competitie. Het was de één tegen de ander. Slechts één persoon kon winnen. Grote kans dat jij en je tegenstander fanatiek startten en één met een onbevredigend gevoel achterbleef. Dat is natuurlijk niet helemaal wat je wilt bereiken op het werk.

Heb je onlangs in teamverband een escaperoom gedaan? Dan is het allen op tijd de oplossing vinden en winnen of allemaal verliezen. Je voelt een euforie als je samen wint en deelt de smart als je verliest. Niemand gaat er met de eer vandoor en niemand blijft alleen achter. 

Op de spellenmarkt veroveren de coöperatieve bordspellen ook steeds meer de keukentafels. Het zijn spellen waarbij je samen wint of verliest en nooit alleen achterblijft. Ze zijn populair, omdat kwaliteiten van verschillende mensen samen komen en je samen een avontuur aangaat. Denk bijvoorbeeld aan het volgende: waar je bij monopoly allemaal strategisch moet zijn, risico’s moet nemen en geld moet begrijpen (dus toch altijd dezelfden winnen), kun je deze kwaliteiten bij een coöperatieve game verdelen en samen per moment de beste keuze overwegen en maken. Leuker, beter, logischer. Iedereen heeft bijgedragen aan de winst.

Het mooie van een coöperatieve serious game is dat er een sterk leerklimaat ontstaat tijdens het spelen. Je leert niet alleen zélf door goed op te letten, te doen en te reflecteren, maar je leert ook sámen. Je leert bijvoorbeeld zelf beter om te gaan met verschillende belangen dankzij iemand anders z’n denkwijze. En als team leer je, bijvoorbeeld, samen een nieuwe manier manier van omgaan met strategische besluiten en hoe als ‘een vitaal orgaan’ te kunnen werken. En dat is best handig als je in het dagelijkse leven samenwerkt. 

Een coöperatieve serious game zorgt voor meer dan een tijdelijk leerklimaat. Je kunt namelijk ook zeggen er een basis wordt gelegd voor een klimaat dat blijft leren. Het leren van elkaar is geactiveerd. Het team weet namelijk dat het kan leren in collega-collega-interactie en dat niet per se een leerling-meester-interactie nodig is voor een volgende stap. Na een serious game zoek je elkaar makkelijker op. 

Alleen maar coöperatief aan de slag zijn, kan ook té wenselijk worden. Wanneer je samen met jouw collega’s een situatie zonder grote struggles doorloopt, kan het leereffect van de game tegenvallen. De game kan te ver van de realiteit komen. Ieder team kent namelijk momenten die moeilijk zijn, overleggen waarbij ‘ineens’ uiteenlopende belangen gaan spelen, taken waarbij stress overslaat van de een op de ander of situaties waarbij het stilvalt. Wij denken per team, per serious game, na over ludieke competitie-elementen om het team en de pijnpunten binnen het leerproces te testen. 

Competitie-elementen te midden van coöperatie, werken als spiegels voor de spelers. We zetten bijvoorbeeld mollen, magische opdrachten, duels, en individuele opdrachten in. Het zijn vaak ludieke spiegels die extra plezier en energie geven én een dosis realiteit.

Een aantal voorbeelden van competitie in onze coöperatieve games:

• Binnen een serious game voor het bevorderen van sociale cohesie in een groep en het gesprek erover openen, zorgden we voor een fluïditeit van teamsamenstellingen. Spelers veranderden driemaal van teamsamenstelling, om uiteindelijk weer bij elkaar te komen.
• Bij een game die gedrag rondom veiligheid onder de loep legde, zorgden we ervoor dat kleine teams 8 mini-coöperatieve games moesten doorlopen, tegelijkertijd met vele andere teams. Een beetje zoals een autorally: wie komt er het beste uit? Het snelst? Met de meeste punten?
• Bij een serious game over ‘overleggen’, splitsten we het team aan het einde in drieën en keken we wie wie (niet) vertrouwt, wie wie helpt en wie durft los te laten.  Alleen door te vertrouwen en niet terug te komen op gemaakte afspraken kon het team als geheel bij de volgende stap komen. 
• In een game gericht op ‘omgaan met complexe situaties’ veranderde een groep raadsgevers aan de zijlijn langzaamaan naar vervelende tegenwerkers. De groep die raad gaf, werd alsmaar kleiner, naarmate zij zelf meer complexiteit inbrachten. Vindingrijkheid per persoon beloonde de hele groep. 
• Bij een game gericht op ‘fouten maken’ zorgden ‘geheime opdrachten’ voor onbegrijpbare en hilarische momenten. Onverwachte duels zorgden voor meer nieuwe inzichten in en over elkaar.

Wij denken per team, per serious game, na over hoe ver we gaan in competitie en coöperatie. Coöperatieve serious games zijn populair en niet zonder reden. Ze zorgen voor een leerklimaat en een lerend klimaat binnen een prettige collega-collega-interactie. Ludieke competitie-elementen zorgen vaak voor plezier, energie en een goede dosis realiteit. Wil je meer weten over serious games? Over wat het nou eigenlijk is, de voordelen of hoe het gedrag kan motiveren? Lees dan ook de andere blogs over serious gaming.