Normaliseren van fouten maken voor effectief leiderschap

“Leer van je fouten” 
“Fouten maken hoort erbij” 
“Iedereen maakt wel eens fouten” 

Alle drie de uitspraken heb je vast wel eens van iemand gehoord, en ze zijn in principe goed bedoeld. Maar toch herken je waarschijnlijk de gedachte dat je die fout echt niet had mogen maken en bekruipt je het gevoel dat je gefaald hebt. 

In dit blog neemt Thomas Bijl, studenttrainee bij Goudvisie, je mee in de vraag hoe je een cultuur kunt creëren waarin fouten maken juist helemaal oké is. Waarom vermijden we het bespreekbaar maken van fouten? En hoe kan jij als leidinggevende hierin het goede voorbeeld nemen? 

Daar praten we niet over

Ben Tiggelaar schreef eens in een column over de angstcultuur die wij in een organisatie vaak met elkaar creëren. Hij bedoelt hiermee een cultuur waarin je over bepaalde onderwerpen beter niet kunt beginnen, omdat wij mensen graag pijn vermijden. Deze cultuur zou volgens hem normaal en goed te verklaren zijn. Het menselijk brein werkt nu eenmaal zo: we zijn een overlevingsmachine die al ontstaat bij onze geboorte. Dat betekent niet dat we hier niks aan kunnen doen. Volgens Tiggelaar begint dit bij leiderschap: “effectieve leiders snappen dat zij zelf het voortouw moeten nemen, bijvoorbeeld in het open bespreken van hun twijfels en hun fouten.” 

Een steuntje in de rug

HRM-professionals bevestigen het belang van effectief leiderschap. Mensen hebben in hun werk soms een steun in de rug nodig om zich kwetsbaar op te stellen. Dit kan alleen in een gezonde en veilige werkomgeving, waar psychologische veiligheid een basisvoorwaarde voor is. Dit schreef onze adviseur Marc al eerder in dit blog, en bevestigen ook de HRM-professionals: “Reken mensen hier niet op af, zolang ze ervan leren en waardeer alternatieve perspectieven, zodat er een sfeer van veiligheid en vertrouwen ontstaat.” In een veilig team wordt het toegeven van fouten heel gewoon. 

Heel praktisch kan je dit als leidinggevende doen door het organiseren van sessies waarin de fouten van werknemers centraal staan. Dit kan in eerste instantie pijnlijk en ongemakkelijk zijn, maar door als leider zelf het voortouw te nemen en eigen fouten toe te geven, creëer je een cultuur waarin experimenteren, leren en ontwikkelen centraal staan. 

Eerlijke feedback wordt gewaardeerd

Dit betekent niet dat werknemers niet mogen worden aangesproken op hun fouten. Soms hebben ze het niet eens door dat jij als leidinggevende of als collega het liever anders had gezien. Het aanspreken op fouten wordt in organisaties door de aanspreker vaak gezien als iets dat belerend kan overkomen op iemand, of dat het het zelfvertrouwen van iemand kan schaden. Uit een onderzoek  van managementexperts Edmondson, Bohmer en Pisano blijkt dat medewerkers juist behoefte hebben aan aangesproken worden op zaken die zij anders hadden kunnen doen: eerlijke feedback en transparante communicatie worden gewaardeerd. Eerlijke feedback moet dan wel op een constructieve manier gegeven worden. De ontvanger moet zich herkennen in de situatie die jij omschrijft en moet zich kunnen verplaatsen in hoe jij je daar bij voelt. Meer over feedback geven en ontvangen vertellen we je in een ander blog.

Geef het goede voorbeeld

Het creëren van een gezonde en veilige werkomgeving door effectief leiderschap te tonen, zelf als leider het goede voorbeeld te geven en het op een constructieve manier geven van feedback. Allemaal middelen om fouten maken ‘normaal’ te laten zijn.

Wij hebben zelf een tool ontwikkeld om hiermee te oefenen en zo een start te maken met de benodigde cultuurverandering. Met de serious game Fouten maken moed ervaar jij wat het is om je tegenover je collega’s kwetsbaar op te durven stellen. Dit doen we aan de hand van een luchtig karakter, met allerlei kennis-, doe- en toepasopdrachten. Je zult zien dat het toegeven van fouten makkelijker gaat en dat dit juist een bron van succes kan zijn. Op die manier kan je de opmerking “iedereen maakt wel eens fouten” ook daadwerkelijk serieus nemen en omarmen.